“Welk verhaal vertellen we?”
28 april 2025
Voeding vanuit de praktijk voor het rivierenbeleid
In gesprek over rivierfuncties in het nationaal rivierenbeleid
Ruim baan voor ‘praktijkkenners’ uit het Rijngebied! In het lokaal waar anders studenten leskrijgen, namen nu stakeholders die verschillende rivierfuncties vertegenwoordigden plaats op een van de stoelen in een kring. Eromheen verzamelden zich andere belanghebbenden, ambtenaren en studenten om desgevraagd te reflecteren op het gesprek. Programmamanager Marieke Hofstra van Ruimte voor de Rivier 2.0 en programmamanager van Deltaprogramma Rijn Didier Adriaansens spitsten hun oren. Zij wegen de opbrengst van de sessie mee bij het maken van het landelijke rivierenbeleid en de Voorkeursstrategie Rijn.
Drie praktijkkenners waren uitgenodigd om een pitch te verzorgen als start van de deelsessie, waarna sessiedeelnemers konden reageren.
Scheepvaart ziet mooie combinaties
Als eerste was Geert Snoeij van Koninklijke Binnenvaart Nederland aan de beurt. “Onze Nederlandse én Europese economie is voor een groot deel afhankelijk van de binnenvaart”, maakte hij duidelijk. Door dichtslibbende wegen en een overvol spoor, komt het de komende jaren juist aan op vervoer over water. Snoeij ziet mooie verbindingskansen met andere rivierfuncties.
“Wij gebruiken water in de rivier, maar vérbruiken het water niet.” Bovendien: scheepvaart hoeft natuurontwikkeling zeker niet in de weg te zitten. Om ervoor te zorgen dat rivieren bevaarbaar blijven, ziet Geert vooral graag snél actie. “Ik snap dat er meer onderzoek nodig is voor sommige maatregelen, maar de oplossingsrichting is wel duidelijk. Dus bepleit ik: laten we vooral aan de slag gaan!”
ANWB: integraal AUB!
Peter Leonhart van de ‘afdeling’ recreatie en toerisme van de ANWB verzorgde de tweede pitch. De ANWB bracht samen met Wereld Natuur Fonds kansen in kaart voor recreatie in het Rijngebied.
“Het is zó belangrijk dat recreatie niet gezien wordt als aparte functie, maar als integraal onderdeel van programma’s voor wonen en bijvoorbeeld ook voor het sociaal domein. Als twintig miljoen inwoners in ons land dagelijks wat vaker de deur uitstappen om te recreëren, levert dat gezondheid en minder ziektekosten op”, lichtte hij toe.
Zo is het wat betreft Peter ook zo logisch als wat dat recreatie integraal onderdeel is van het rivierenbeleid. “Juist vanwege de druk op de ruimte is het belangrijk dat we aan de voorkant meedenken over gecombineerde oplossingen.”
Rivier laten leven is goed voor natuur
Pitch drie werd verzorgd voor Gerard Litjens van Bureau Stroming, dat aan de basis staat van nieuwe rivierconcepten zoals Levende Rivieren en Natuurlijke Klimaatbuffers en dat (te ontwikkelen) natuur verbindt aan watervraagstukken en ruimtelijke transities. Zijn pleidooi: “Zet vooral die integraliteit door in het rivierenbeleid.”
Gerard: “Wij zijn al decennia bezig met het levend maken van de rivier. Hoe meer je vecht tegen de weg die de rivier wil gaan, hoe moeilijker het wordt.” Om die reden ziet hij veel in het meergeulenconcept dat een mogelijke oplossingsrichting is in Ruimte voor de Rivier 2.0. “Hiermee breng je bestrijding van hoogwater en droogte in verbinding met natuurbeleving. Zo krijg je voor één euro drie oplossingen.”
Belangrijk is wel om vooral ook ónder de waterspiegel te kijken, want Gerard maakt zich grote zorgen om de ecologische waterkwaliteit en de gevolgen voor planten en dieren. “Met de trekvissen gaat het bijvoorbeeld heel slecht.”
Complex!
Na de pitches reageerden de andere sessiedeelnemers en kwamen verschillende kansen en dilemma’s langs. Zo is stoppen met sedimentwinning uit de rivier goed voor het riviersysteem, maar we hebben ook grondstoffen nodig voor dijkversterking of woningbouw: hoe gaan we daarmee om?
“We kijken naar zowel hoog- als laagwater en kunnen daarbij echt maatregelen nemen die meerdere rivierfuncties dienen”, reageerde Marieke van Ruimte voor de Rivier 2.0. Maar er zijn veel taken gedecentraliseerd de afgelopen jaren. Dat maakt het complex om al die doelen en de partijen die daaraan werken samen te brengen, legde zij uit. En vooral om de vaart er toch in te houden.
Verschillende perspectieven
Veel doelen, veel programma’s, veel overheden, veel stakeholders, dat bleek ook in het doorgaande gesprek. Zo is het Deltaprogramma Zoetwater afhankelijk van landelijke riviermaatregelen, maar ook van die in het regionaal watersysteem.
En dan hebben we natuurlijk nog de zeespiegelstijging. En met meer aandacht voor laagwater en droogte, moeten we zeker ook de hoogwaterveiligheid niet vergeten, bracht een beleidsmedewerker van een gemeente in. “Bij ons is het regelmatig de vraag of we de voeten droog houden.”
Vergeet niet om ook internationaal en lokaal te kijken
Oplossingen moeten zeker niet alleen nationaal en regionaal gevonden worden, maar juist ook internationaal – “maak goede afspraken met Duitsland, dat kan veel opleveren”, benadrukte een van de deelnemers – en ook lokaal.
Zo wordt rond het gebied van de Baakse Beek in de Achterhoek gewerkt aan een robuust watersysteem met waterschap, landgoedeigenaren en gemeente, bracht een ander in. Dat soort voorbeelden kan inspireren om tot regionale of landelijke oplossingen te komen.
Welk verhaal vertellen we?
“We leven op een postzegel, we moeten het met elkaar oplossen, ook met inwoners”, bracht Peter Leonhart nog maar eens in. En, daarover waren alle gespreksdeelnemers het eens; daarvoor is een goed en eerlijk verhaal nodig voor iedereen die aan het rivierengebied werkt en ook voor wie er woont, onderneemt, recreëert.
Waaróm moeten we het rivierengebied toekomstbestendig maken? Wat betekent dat voor inwoners, ondernemers en al die rivierfuncties? Waar gaat het schuren? “Zet een paar mensen die hier nu bij elkaar zijn bij elkaar en teken die verhalen op”, bood Peter aan, “als input voor het verhaal van Ruimte voor de Rivier 2.0.” “Neem dan vooral ook de belangen van de vólgende generatie mee, want het landelijk rivierenbeleid heeft effect op diegenen die na ons komen”, tipte een van de deelnemers.
Rijnnetwerk vergroot
In elk geval lukte het in deze deelsessie goed om naar elkaar te luisteren en elkaars belangen serieus te nemen, constateerde gespreksleider en proces- en omgevingsmanager Tom Radstaak van Deltaprogramma Rijn tot slot.
“Ik heb hier weer mensen leren kennen die ik anders nooit had ontmoet”, gaf een van de sessiedeelnemers terug. “Mooi”, besloot programmamanager Didier Adriaansens. “Als Deltaprogramma Rijn zie ik het als onze rol om te verbinden. Dat is vandaag op de Rijndag en in deze deelsessie in elk geval goed gelukt.”
