Allemaal een 7

Gezien de diverse en grote uitdagingen, is het voor Bert en Dianne duidelijk dat ‘systeemdenken’ en ‘samenhang’ sleutelwoorden zijn in de zoektocht naar oplossingen voor de delta. Dat lijkt logisch – ís het ook – maar de praktijk is weerbarstig. Kijk maar naar al die aparte projecten en programma’s met hun eigen doelen voor hun ‘eigen’ opgaven en hun eigen financiering. Voor je het weet botsen die belangen en laten we kansen liggen.

"'Systeemdenken’ en ‘samenhang’ zijn sleutelwoorden in
de zoektocht naar oplossingen voor de delta”

Dianne: “Als iedereen vooral bezig is om voor zijn eigen project of programma een 10 te halen, komen we er niet. We moeten slimme, samenhangende oplossingen bedenken. Misschien haalt je eigen project of programma dan niet die 10, maar een 7. En help je er wél voor zorgen dat die andere projecten en programma’s óók die dikke voldoende kunnen halen.”

Inspirerende bouwstenen

Om het bewust anders aan te pakken, kozen de perspectiefontwikkelaars ervoor om géén projectleider te benoemen. “We doen het gewoon samen”, legt Dianne uit. “En dat gaat tot nu toe goed.” In 2026 is het Perspectief IJssel-Vechtdelta klaar. In welke vorm is nog niet zeker, dat het een hoog inspiratiegehalte zal hebben, wél.

Dianne: “We leggen de samenhangende bouwstenen voor de verschillende gebieden in de IJssel-Vechtdelta op tafel. We kijken in werkplaatsen vooral naar wat mógelijk is en daar kunnen andere projecten en programma’s hun voordeel mee doen. Ondertussen werken we door bijeenkomsten te organiseren aan een sterk netwerk. Zo weet iedereen die straks ook echt aan de slag gaat in de IJssel-Vechtdelta goed met wie die om tafel moet. Die aanpak wordt gewaardeerd.”

Mogelijkheden verbeelden helpt

“Heel belangrijk is dat we het hele gebied centraal zetten”, vult Bert aan. Want: voor het IJsselmeer is wel een Deltaprogramma gemaakt, voor de rivieren ook. Maar voor deze délta als overgangsgebied tussen de rivieren en het IJsselmeer, niet. Tussen die twee deltaprogramma’s was weinig verbinding. Dat moest anders, vond Bert. Hij bedacht dus een innovatief en kansrijk concept: Keteldelta.

Bert: “In de IJssel-Vechtdelta hebben wij als waterschap vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) een aanzienlijke dijkversterkingsopgave en in de toekomst moet er mogelijk nog meer aan de dijken gebeuren, mocht het IJsselmeerpeil verder stijgen. Dat loopt financieel uit de klauwen. Tegelijkertijd heeft de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) een grote opgave voor de ecologie. Als je dat apart aanvliegt, gaat dat nooit passen.”

“Aan de voorkant van gebiedsontwikkeling concreet
maken wat de mogelijkheden zijn en laten zien
wat synergie kan opleveren”

Vanuit het kabinetsbesluit ‘Water en Bodem richtinggevend’ heeft Bert verbeeld dat het op een andere manier kan en dat je zo meerdere doelen kunt dienen: waterveiligheid, waterkwaliteit, natuur, landbouw, recreatie, zoetwater. “Het helpt echt als je laat zíen dat het op een andere manier kan”, merkt Bert. “Dan wordt het een vliegwiel omdat je concreet maakt wat de mogelijkheden zijn. Dat is vooral aan de voorkant van gebiedsontwikkeling belangrijk: juist dan moet je laten zien wat synergie kan opleveren.”

Omdenken

“Een concept als Keteldelta geeft ruimte voor omdenken”, vindt Dianne. En dat is precies wat de ontwikkelaars van het Perspectief IJssel-Vechtdelta proberen te doen. “Durf te dromen”, is daarbij Diannes oproep. Verwijzend naar Keteldelta: “Als je samen in gesprek gaat over het idee van een ‘Biesbosch’ in de IJssel-Delta, kun je out of the box gaan denken en spreek je elkaars creativiteit aan.”

“Een concept als Keteldelta geeft ruimte voor omdenken”

Een ander voorbeeld. Onlangs was Dianne bij de presentatie van de actiegids voor een Drinkbare IJssel en onderdeel van Drinkbare rivieren; een initiatief van Li An Phoa die zich hard maakt voor drinkbare rivieren. “Ook zo’n droom, maar niet onmogelijk. Technisch lastig te realiseren, maar er zitten echt elementen in die ons kunnen inspireren om ónze droom voor een toekomstbestendige delta en rivierengebied dichterbij te halen.”

Aan de slag met tussenwegen

“Je kunt nu al mooie dingen doen die bijdragen”, benadrukt Bert. Elke druppel water is er ééntje. Daarom is het zo belangrijk dat wij vanuit Ruimte voor de Rivier 2.0 en Deltaprogramma Rijn niet alleen naar het rivierensysteem kijken, maar ook naar het regionaal watersysteem. Zowel voor waterveiligheid als droogte.”

En waarom zo streng? “Het is niet óf dit, óf dat. Het is niet: hier dijken verleggen of hier geen dijken verleggen”, illustreert Bert. Een tussenstap kan zijn om die dijk nu niet te verleggen, maar die optie voor later wel open te houden door nu bijvoorbeeld binnendijks wel alvast een geultje aan te leggen. Daarmee heb je de ruimte alvast gereserveerd voor de toekomst, haal je nu natuurdoelen en creëer je misschien een fijn recreatiegebied. “Bij hoogwater sluit je zo’n gebied dan gewoon af. Dit soort tussenwegen zijn echt te vinden.”

Slim combineren, kansen pakken, keuzes durven maken, beginnen en adaptief werken, is de gezamenlijke oproep. “En vooral koersen op een zo veilig mogelijke, mooie leefomgeving”, besluit Dianne.